In mei is het leven in de tuinvijver weer vol op gang gekomen na een soort winterslaap. De zuurstofplanten beginnen weer te groeien en de eventuele vissen worden weer actiever. Maar het is ook een tijd van bedreiging en problemen in de tuinvijver. Algen liggen op de loer en proberen de vijver over te nemen. Lukt dat dan gaat het vaak van kwaad tot erger en verwordt je heldere, frisse vijver tot een groene stinkende poel met minder gewenste bewoners zoals slakken.
Het hoeft niet zo’n vaart te lopen, mits je met een aantal zaken rekening houdt. Het begint allemaal bij een ding en dat is de kwaliteit van het water. Heb jij problemen met de tuinvijver? Hieronder lees je waar je op moet letten en hoe je eventuele problemen kunt oplossen.
Inhoudsopgave
Alles over PH, GH en KH
Als beginnende vijver-bezitter zal je je nog wel herinneren uit je schooltijd dat met pH de zuurgraad van hef water wordt aangeduid. Deze waarde is eenvoudig te meten. De beste waarde voor de zuurgraad die aangeeft hoeveel CO2 er in het water zit, ligt tussen de 7 en 8. Een te lage zuurgraad komt zelden voor in ons land, maar een te hoge wel. Dan zit er te weinig CO2 in het water.
Wat kun je doen aan te weinig CO2?
Op zich kan je daar weinig aan doen omdat deze CO2 door bacteriën wordt geproduceerd. Ook de andere waarden in de vijver moeten goed zijn om deze goede bacteriën hun werk te laten doen.
Wat is de ideale GH?
De GH van vijverwater is de gezamenlijke hardheid van het water oftewel de hoeveelheid mineralen die daarin opgelost zijn. Die mineralen zijn nodig om zuurstofplanten te laten groeien en zorgen ook voor een goede omgeving voor bacteriën die CO2 produceren. De GH van regenwater is 0 en volledig verzadigd water heeft een waarde van 20. Voor goed vijverwater is een GH van 8 tot 12 ideaal.
Wat is KH?
De KH staat voor carbonaathardheid. Het geeft aan hoeveel carbonaat er in het water is opgelost. De chemische verbinding bestaat uit een mineraal verbonden met koolzuur. Hiervan is voldoende nodig voor zuurstofplanten in de vijver. Regenwater heeft een KH van 0 en het maximum ligt tegen de 20. Voor een gezonde vijver dient de KH tussen de 8 en 15 te liggen. Vijverwater met de juiste waarden noemt men hard water. Zoals hiervoor aangegeven zorgt regenwater ervoor dat de hardheid van water afneemt. Overvloedige regen zoals in 2024 is derhalve geen goed nieuws voor de vijver.
Hoe kun je de waterwaarden testen?
De waterwaarden kan je eenvoudig meten met een druppeltest-set die bij de specialist te koop is. Meestal zijn deze geschikt voor 50 testen en kan je daar een tijdje mee vooruit. Als de hardheid van het water te laag is kan je dat oplossen met mineral clay. Dat is er zowel voor de GH als de KH waarde. Let op de gebruiksaanwijzing om de juiste hoeveelheden toe te passen.
De bedreiging van iedere vijver: algen
Algen verspreiden hun zaden met als onkruid via de wind. Het is derhalve onmogelijk om je vijver 100% te beschermen tegen dit probleem. Vaak is het een kwestie van een milieu scheppen in de vijver dat onvriendelijk is voor algen. De hardheid van het water is daarbij een zeer belangrijke factor. Zuurstofplanten, micro-organismen en algen zijn elkaars concurrenten voor voedingsstoffen. Als de planten goed groeien in hard water, krijgen algen minder kans. In ons land komen de volgende algen het meest voor:
Draadalgen
Deze soort wordt ook wel flap of slijmalgen genoemd. Ze groeien meestal tegen de wanden van de vijver of tussen de waterplanten. Je kunt ze herkennen aan de slijmerige draden die ze vormen. In vrijwel iedere vijver zullen ze vroeg of laat opduiken. Als het meevalt kan je draadalgen met de hand verwijderen al zal dat nooit helemaal lukken. De onderliggende oorzaken dat draadalgen kunnen groeien zijn:
- Er zijn te weinig zuurstofplanten.
- Er is te veel voedsel voor de algen. Bijvoorbeeld omdat er te veel plantenresten in het water zitten of de vispopulatie te groot is.
- Het water is niet hard genoeg.
Draadalgen kan je alleen goed bestrijden als je ook de oorzaken aanpakt. Als de hoeveelheid draadalgen in de vijver blijft toenemen zijn er speciale bestrijdingsmiddelen die gecombineerd zijn met stoffen om de hardheid van het water te verhogen. Echter moeten er ook meer zuurstofplanten in de vijver worden gezet en moet het water voedselarm voor algen worden gemaakt.
Zweefalgen
In tegenstelling tot de draadalgen zijn dit eencellige algen. Het zaad wordt ook door de wind verspreid en komt dus overal terecht. Als de omstandigheden gunstig zijn of worden, ontwikkelen zweefalgen zich razendsnel. Herkenbaar zijn ze aan het feit dat ze het water ondoorzichtig groen maken. Als de bodem van de vijver niet meer is te zien, is er sprake van zweefalgen. Worden ze niet aangepakt dan gaat het snel en wordt de hele vijver groen. Deze algen-soort is erg vervelend omdat het de balans in de vijver volledig verstoort, snel aanpakken is de enige optie om een vijver te redden.
De omstandigheden voor zweefalgen zijn goed in de volgende gevallen:
- De hardheid van het water is niet in orde. De GH en KH moeten minstens 8 zijn en liever wat hoger.
- Er zijn onvoldoende zuurstofplanten.
- Er zijn veel voedingsstoffen voor algen door rottende plantenresten of bladeren. Ook een te grote vispopulatie kan een probleem worden.
In de speciaalzaak kan je bestrijdingsmiddelen kopen tegen zweefalgen. Ook in dit geval zal je ook de oorzaken moeten aanpakken anders komt de plaag erg snel terug. Harder water, meer zuurstofplanten en minder voedingsstoffen in het water helpen. Ook een dikke modderlaag op de bodem kan je aanpakken.
Baardalgen
Baardalgen komen meer in aquaria voor dan in vijvers, maar het is mogelijk dat door klimaatverandering deze soort ook in vijvers ruimte vindt, Hoewel het een andere soort is, doen baardalgen denken aan draadalgen. Het voorkomen en bestrijden kan dan ook op dezelfde wijze. Vaak is het verschil niet eens te zien.
Blauwalgen
Hopelijk blijft deze soort je bespaard in de vijver. Het zijn ook geen algen maar bacteriën. Ze vormen een vettige laag op het wateroppervlak dat een grijsblauwe kleur heeft. Het water zal ook beginnen te stinken. Blauwalgen zijn giftig voor mens en dier. Blauwalgen ontwikkelen zich in water dat extreem voedselrijk is bijvoorbeeld omdat er veel mest in terecht is gekomen en bij een perioden van droog en zeer warm weer.
In een tuinvijver die volledig wordt verwaarloosd, kan blauwalg ontstaan. Er is geen bestrijdingsmiddel bekend. De vijver zal volledig moeten worden leeggehaald en gedesinfecteerd. Het giftige water moet met voorzorg worden afgevoerd. In theorie kunnen zoetwatermossels blauwalg opruimen maar in de beperkte omgeving van een vijver lukt dat meestal niet.
Help je zuurstofplanten een handje
Waar zuurstofplanten het goed doen hebben algen beduidend minder kans zich te ontwikkelen. Maar soms groeien zuurstofplanten in een vijver niet goed, de reden daarvan is praktisch altijd dezelfde. Er ontbreekt iets in het water. De planten in de vijver hebben behalve aan licht ook behoefte aan een aantal andere stoffen die ze uit het water moeten halen. De belangrijkste zijn:
- Koolzuur (CO2)
- Nitraat (NO3)
- Mineralen zoals calcium (Ca) en magnesium (Mg)
Koolzuur en nitraat
In water zitten bacteriën en andere micro-organismes zoals gisten en schimmels. Deze breken bio-afval, zoals plantenresten en uitscheidingen van vissen, af. Daarbij komt onder andere koolzuur en nitraat vrij in het water. In de winter staan de processen vrijwel stil en sterven de meeste micro-organismes af. Als de temperaturen weer omhoog gaan is er nog maar een klein gedeelte over voor de afbraak. Dat lost zich meestal vanzelf weer op in de loop van de tijd. Mocht de plantengroei na een strenge winter of in een nieuwe vijver duidelijk achterblijven, dan kan je bij de speciaalzaak bacterie-starter voor de vijver kopen, om de natuur een handje te helpen.
Mineralen
Deze komen uit de bodem net als in de natuur. Maar in een vijver wordt door de beperkte ruimte het water soms flink verdund door regenwater dat geen mineralen bevat. Als het vijverwater derhalve niet hard genoeg is voor de groei van zuurstofplanten, zal je mineralen moeten toevoegen. Hiertoe meet je de hardheid van het water en past dit aan met mineral clay.
Lees ook deze artikelen over vijvers:
- Een vijver in de tuin: tips voor beginners
- Een Japanse tuin in Nederland & 10 tips om die zelf aan te leggen
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
